Sustrai a4r28

DNA molekula informazio asko dauka, eta ez gure gorputzean bakarrik; inguruan bizidun asko ditugu. Horregatik, DNA asko ere badago. Adituek badakite hori, eta baliatu egiten dute ingurua "irakurtzeko". Lurretik eta airetik ez ezik, itsasotik ere eskura daiteke informazio asko, itsasoko uretatik bertatik. Hori izango da aztergaia, Sustrai podcastaren zortzigarren eta azken atalean. Naiara Rodriguez Ezpeleta AZTIko ikertzaileak azaldu digu nolako informazioa lortzen duten itsasoko uretatik jasotzen duten DNAtik. 

Askotan hitz egiten da lehen sektoreak kliman duen inpaktuaz. Abeltzaintza adibide nabarmena da. Baina, ez abereekin ezta baratzarekin ere, gaur egungo jarduera ez da lehen bezalakoa. Ahalegina egiten da ahalik eta gehien murrizteko jarduera bakoitzaren inpaktua. Nerea Mandaluniz Astigarraga NEIKEReko ikertzaileak artzaintza berreratzaileaz hitz egin digu Sustrai podcastaren zazpigarren atalean. Ardiak zaintzeko modu berria da eta larratze-eredu berria ere bai. Emisioak murrizteko, eta zelaien oparotasuna handitzeko helburuz sustatua.

Geroz eta gehiago zaintzen dugu zer jaten dugun, eta geroz eta gehiagotan aztertzen dugu jaten dugun hori nahikoa ote den osasuntsu egoteko. Eta testuinguru horretan eta pertsonatik pertsonara aldea dagoenez, planifika daiteke norberarentzat pertsonalizatuta dagoen dieta egokia. Hain zuzen ere, AZTIn ikerketa bat ari dira egiten bide horretan; pertsona baten zelulen lipidoak aztertuta, informazio garrantzitsua eskura daiteke dieta pertsonalizatu horretan laguntzeko. Sustrai podcastaren  seigarren atalean, Javier Arezaga Mariezkurrena AZTIko ikertzaileak  azaldu digu nolakoa den ikerketa hori. Elikagai funtzionalei buruz ere hitz egin digu. 

Hankak asfaltotik atera, espaloitik jaitsi eta lurra bera zapaldu. Zapaltzen ari zaren hori lurzorua da, hazten den guztiaren oinarria. Eta horregatik babestu behar da. NEIKER-eko Nahia Gartzia Bengoetxea ikertzaileak azaldu digu Sustrai podkastaren atal honetan, zer esan nahi duen horrek. Bai eta lurzorua ondo egotea zergatik den ezinbestekoa gainerakoa ere ondo egoteko. Gainera, lurzoru guztiak ez dira berdinak, eta behar ezberdinak izateak esan nahi du lurzoruaren kudeaketa tokian tokikoa dela, konplexua eta leku bakoitzeko beharretara egokitzea dela eraginkorrena.  

Antibiotikoek mesedea egin diote gizarteari, baina luzaroan hartuta arazoak ere sortu dituzte. Horregatik, adituak gaixotasun bakterianoen aurka bakteriofagoak erabiltzeko aukera ari dira ikertzen. Bakterioak hiltzen dituzten birusak erabiltzea, alegia. AZTI, ikerketa horretan sartuta dago buru belarri; hain zuzen ere, Amaia Lasagabaster ikertzaileak eman dizkigu ikerketa horri buruzko azalpenak Sustrai podcastaren laugarren atalean. 

Elikagaiak, oro har, seguruak dira gure inguruan, euskal gizartean, Bai kalitatez, bai eta industria praktikari dagokionean. Hala ere, bada arrisku txiki bat, elikagaiekin batera, beste elementu batzuk gorputzean sartzekoa. Toxikazioak dira. Adituek etengabe ari dira aztertzen nolako eragin izan dezaketen. ELIKA fundazioko Gontzal Mugabururekin aritu gara toxikazio ohikoenei buruz. Mugabururen iritzirako,  "Industriarentzat eta ekoizleentzat elikagaiak kaleratzea ardura handia da, baina haiek eta kontsumitzaileok gauzak ondo eginda, ez da toxikaziorik izaten" Entzun Sustrai podcastaren 3. atala!

Klima-aldaketak asko eragiten die mahastiei. Landarearen zikloa azkartu egiten da, eta, horren ondorioz, ardogintza kaltetu egiten da. Faktore asko egokitu behar dira ardoaren ekoizpenari eusteko. Hain zuzen, hori da VITISAD proiektuaren helburua, Neiker-ek koordinatua, eta emaitza onak eman ditu. Ana Aizpurua ikertzaileak azaldu digu Sustrai podcastaren atal honetan, zer ikertu duten eta nola.    

Sustrai podcastaren bidez, elikagaien munduan murgilduko gaitu Guillermo Roa, Elhuyar-eko zientzia dibulgatzaileak. Lurretik, edo itsasotik edo, jatorria edozein dela, elikagaiek gure platererako bidean duten balio-katea aztertuko dugu, ikuspuntu askotatik. Adituek gaur eta  hemen, Euskal Herrian, Europan eta munduan bizi dugun errealitatean zehar eramango gaituzte. Munduan, ustez, badira elikagai nahikoak populazio osoari jaten emateko. Horrela izanda ere, argi dago ez dela behar bezala banatzen, eta, are gehiago, xahutu egiten da janaria. Arantxa Madariaga Aberasturi Elika erakundeko zuzendariak lagundu digu Sustrai-ren aurreneko atalean, batetik, arazo hori zenbatekoa den azaltzen, eta, izan litezken konponbideak aurkezten. Haren eskutik ezagutuko dugu, besteak beste, zein den elikagaien xahuketaren errealitatea Euskal autonomi Erkidegoan.